معمولا حمله اضطراب در واکنش به برخی عوامل تنش‌زا رخ می‌دهد و تدریجی است اما حمله عصبی به صورت ناگهانی و غیر منتظره اتفاق می‌افتد. هر دو می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد.
ما اغلب فکر می‌کنیم حمله عصبی و حمله اضطراب یکسان هستند. در حالی که این دو با هم فرق دارند.
در ادامه بیشتر با تفاوت‌های بین حمله عصبی و حمله اضطراب آشنا می‌شویم.
حمله اضطرابی چیست؟
در «ویراست پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» (DSM-5) به حمله اضطرابی اشاره نشده اما اضطراب را جزو ویژگی چند اختلال روان‌پریشی رایج می‌داند.
که شامل موارد زیر است:
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال هراس
- اختلال اضطراب جدایی
- هراس از مکان‌های باز بدون سابقه اختلال هراس
- اختلال اضطراب پس از سانحه
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال وسواس فکری-عملی
- فوبیای خاص
معمولا فرد مضطرب انتظار یک وضعیت، تجربه یا رویداد استرس آور را می‌کشد که ممکن است تدریجی باشد.
از جمله علائم اضطراب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نگرانی
- بی‌قراری
- ترس
دلیل این که حمله اضطراب به عنوان یک اختلال جدا تشخیص داده نمی‌شود این است که درک و برداشت علائم و نشانه‌های آن در هر فرد متفاوت است.
یعنی ممکن است کسی بگوید دچار «حمله اضطراب» شده و علائمی را تجربه کند که فرد دیگر به رغم تجربه «حمله اضطراب» هرگز دچار آن نشود.
حمله عصبی چیست؟
حمله عصبی به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و فرد را دچار هراس شدید می‌کند طوری که او را از پا می‌اندازد. این وضعیت با علائم فیزیکی چالش‌برانگیز همراه است. مثل تپش قلب، تنگی نفس یا حالت تهوع.
حمله عصبی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی یک وضعیت مستقل است که یا به صورت غیر منتظره رخ می‌دهد یا قابل پیش‌بینی است.
حمله عصبی غیر منتظره بدون علت مشخص رخ می‌دهد. حمله عصبی قابل پیش‌بینی تحت تاثیر عوامل استرس‌آور بیرونی، مثل فوبیا، اتفاق می‌افتد.
ممکن است همه ما حمله عصبی را تجربه کنیم اما اگر بیش از یک بار رخ دهد، می‌تواند علامت اختلال هراس باشد. این وضعیت با حملات عصبی ناگهانی و مکرر شناخته می‌شود.
علائم حمله عصبی در برابر علائم حمله اضطراب
حمله عصبی و حمله اضطراب شباهت زیادی به یکدیگر دارند و علائم عاطفی و فیزیکی مشترک در بین این دو دیده می‌شود.
ممکن است همزمان دچار حمله عصبی و حمله اضطراب شوید.
مثلا ممکن است بابت یک موقعیت استرس‌زا (مثل یک کنفرانس مهم در محیط کار) نگران و مضطرب شوید. وقتی زمان کنفرانس فرا می‌رسد، ممکن است اضطراب منجر به حمله عصبی شود.
از جمله علائم فیزیکی و عاطفی حمله اضطراب و حمله عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترس و نگرانی
- بی‌قراری
- ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل
- حس جدا شدن از دنیا (واقعیت‌زدایی) یا خود (شخصیت‌زدایی)
- تپش قلب یا بالا رفتن ضربان قلب
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- احساس خفگی یا بسته شدن راه تنفس
- خشک شدن دهان
- تعریق
- لرز یا گر گرفتگی
- لرزش یا ارتعاش بدن
- بی‌حسی یا مورمورشدگی (گزگز، سوزن‌سوزن شدن)
- حالت تهوع، دل‌درد یا اسهال
- سردرد
- بی‌حالی یا سرگیجه
تشخیص حمله اضطراب از حمله عصبی دشوار است. موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
علت: معمولا اضطراب ناشی از یک پدیده تنش‌زا یا تهدیدآمیز است. در حالی که عامل تنش‌زا همیشه در حمله عصبی دخیل نیست، بلکه اغلب به صورت ناگهانی رخ می‌دهد.
میزان بی‌قراری: ممکن است اضطراب خفیف، متوسط یا شدید باشد. برای مثال، ممکن است حین انجام کارهای عادی روزانه، اضطراب پس ذهنتان باشد. در مقابل، اغلب حمله عصبی شامل علائم شدید و آزاردهنده است که روند عادی زندگی را مختل می‌کند.
جنگ یا گریز: در حمله عصبی، واکنش جنگ یا گریز فعال می‌شود. معمولا علائم فیزیکی در حمله عصبی شدیدتر از حمله اضطراب است.
سرعت ظهور: اضطراب به صورت تدریجی ظاهر می‌شود اما معمولا حمله عصبی ناگهان رخ می‌دهد.
تاثیر: معمولا فرد بعد از حمله عصبی می‌ترسد یا نگران است که دوباره دچار حمله شود. این وضعیت روی رفتار فرد اثر می‌گذارد، طوری که از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که فکر می‌کند او را در معرض خطر حمله عصبی قرار می‌دهد، دوری می‌کند.
علل حمله عصبی در برابر علل حمله اضطراب
در حمله عصبی غیر منتظره، عامل بیرونی مشخص نیست. ممکن است حمله عصبی قابل پیش‌بینی و حمله اضطراب در اثر عوامل مشابه رخ دهند. از جمله:
- تنش و استرس در محیط کار
- رانندگی
- موقعیت‌های اجتماعی
- فوبیا، مثل گذرهراسی (ترس از جمعیت یا مکان‌های باز)، تنگناهراسی (ترس از فضای تنگ و سربسته) و بلندی‌هراسی (ترس از ارتفاع)
- خاطرات یک تجربه بد و دردناک یا هر چیزی که یادآور آن باشد
- بیماری مزمن، مثل بیماری قلبی، دیابت، سندرم روده تحریک‌پذیر یا آسم
- درد مزمن
- ترک مواد یا الکل
- کافئین
- دارو و مکمل
- مشکل تیرویید
ریسک فاکتور حمله عصبی در برابر ریسک فاکتور حمله اضطراب
ریسک فاکتورهای حمله اضطراب و حمله عصبی مشابه است. شامل:
- تجربه یا مشاهده حادثه دلخراش (چه در کودکی و چه در بزرگسالی)
- تجربه یک اتفاق استرس‌آور، مثل مرگ عزیز یا طلاق
- تجربه استرس یا نگرانی مداوم، مثل وظایف شغلی، تنش در خانواده یا مشکلات مالی
- بیماری مزمن یا مرگبار
- داشتن شخصیت مضطرب
- ابتلا به یک بیماری روحی- روانی دیگر مثل افسردگی
- اعضای نزدیک خانواده هم دچار اختلال اضطراب یا هراس هستند
- مصرف مواد یا الکل
خطر تجربه حمله عصبی در افراد مضطرب بالاست اما مضطرب بودن لزوما به معنی تجربه حمله عصبی نیست.
تشخیص حمله عصبی و حمله اضطراب
پزشک نمی‌تواند حمله اضطراب را تشخیص دهد اما می‌تواند موارد زیر را تشخیص دهد:
- علائم اضطراب
- اختلالات اضطراب
- حملات عصبی
- اختلالات هراس
پزشک علائم شما را می‌پرسد و با انجام آزمایش، احتمال سایر مشکلات از قبیل بیماری قلبی یا مشکل تیروئید را رد می‌کند.
پزشک برای تشخیص وضعیت اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون
- آزمایس قلب، مثل نوار قلب
- معاینه یا پرسشنامه روانشناختی
درمان و دارو برای حمله عصبی و حمله اضطراب
درمورد سایر روش‌های درمان اضطراب و حمله عصبی با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک روش‌های زیر را توصیه کند.
مشاوره و روان‌درمانی
مشاوره‌درمانی برای اختلالات اضطراب و هراس شامل موارد زیر است:
درمان شناختی-رفتاری: این مدل از تراپی به شما کمک می‌کند از زاویه جدید به اموری که باعث نگرانی شماست بنگرید. مشاور به شما کمک می‌کند روش‌های کنترل محرک‌ها را یاد بگیرید.
درمان شناختی: به کمک این روش افکار منفی را (که اغلب عامل زمینه‌ای اختلال اضطراب است) بشناسید، بازنگری و خنثی کنید.
مواجهه‌درمانی: در این روش، فرد به صورت کنترل‌شده در معرض موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که موجب هراس و اضطراب است و یاد می‌گیرد که به روش جدید با این ترس‌ها روبه‌رو شود.
روش‌های آرامش‌بخش: شامل تمرین نفس کشیدن، تخیل فعال، آرامش تدریجی، بیوفیدبک و آموزش خودزا. پزشک می‌تواند این موارد را به شما توضیح دهد.
ممکن است توصیه پزشک این باشد که در جلسات فردی، گروهی یا هردو شرکت کنید.
دارو
از جمله داروهایی که پزشک تجویز می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ضد افسردگی: شامل داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین و بازدارنده بازجذب نوراپی‌نفرین
مسدودکننده بتا: این دارو به کنترل بعضی از علائم فیزیکی مثل تپش قلب کمک می‌کند.
داروهای ضد اضطراب: شامل بنزودیازپاین، داروی آرامش‌بخش که علائم را به سرعت سرکوب می‌کند.
تمام این داروها عوارض دارد. داروهای ضد افسردگی در بلندمدت مصرف می‌شود و کمی زمان می‌برد تا تاثیر آن را حس کنید. بنزودیازپاین فقط برای مصارف کوتاه‌مدت است چون خطر اعتیاد به آن بالاست.
در اغلب موارد، پزشک توصیه می‌کند چند روش درمان را همراه با یکدیگر انجام دهید. به علا‌وه، ممکن است به مرور زمان برنامه درمان را تغییر دهد.
درمان‌های خانگی برای حمله عصبی و حمله اضطراب
لازم است برای پیدا کردن روش‌های پیشگیری و درمان علائم اضطراب و هراس با پزشک یا متخصص سلامت روان صحبت کنید. داشتن برنامه درمان و تداوم آن به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز حمله، احساس کنترل روی موقعیت را داشته باشید.
اگر احساس می‌کنید قرار است حمله عصبی یا اضطراب را تجربه کنید، موارد زیر را امتحان کنید:
نفس عمیق و شمرده: زمانی که احساس می‌کنید نفس‌هایتان به شماره افتاده، روی هر دم و بازدم تمرکز کنید. هوایی را که با هر دم وارد شکم می‌شود احساس کنید. با هر بازدم، از چهار به یک بشمرید. آنقدر این کار را تکرار کنید تا نفس کشیدن آرام شود.
تجربه خود را بشناسید و بپذیرید: اگر قبلا سابقه حمله عصبی یا اضطراب را دارید، می‌دانید که چقدر چالش‌برانگیز است. به خودتان یادآوری کنید که علائم زودگذر است و حالتان خوب می‌شود.
تمرین ذهن‌آگاهی: میزان استفاده از روش‌های ذهن‌آگاهی برای درمان اختلالات اضطراب و هراس رو به افزایش است. ذهن‌آگاهی روشی است که به شما کمک می‌کند به لحظه فکر کنید. می‌توانید بدون واکنش به افکار و احساسات، تک‌تک آن‌ها را ببینید و بپذیرید.
روش‌های ریلکسیشن: شامل تخیل فعال، رایحه‌درمانی و ریلکس کردن عضلات. اگر دچار علائم حمله اضطراب یا حمله عصبی هستید، کارهای آرامش‌بخش انجام دهید. چشمان خود را ببندید، حمام کنید یا از اسطخدوس استفاده کنید که خاصیت آرامش‌بخش دارد.
تغییر سبک زندگی
تغییرات زیر به جلوگیری از حملات اضطراب و حملات عصبی کمک می‌کند و از شدت علائم می‌کاهد:
- کاهش و کنترل منابع استرس در زندگی
- یادگیری روش‌های شناخت و متوقف ساختن افکار منفی
- ورزش منظم و متوسط
- تمرین مدیتیشن یا یوگا
- رژیم غذایی متعادل
- شرکت در گروه‌های حمایتی مخصوص افراد مبتلا به حمله عصبی یا حمله اضطراب
- محدود کردن مصرف الکل، کافئین و مواد
کلام آخر
حمله عصبی با حمله اضطراب فرق دارد. اغلب از این دو اصطلاح به جای هم استفاده می‌شود اما فقط حمله عصبی در ویراست پنجم راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی آمده است.
علائم، علل و ریسک فاکتورهای حمله عصبی و اضطراب یکسان است اما حمله عصبی شدیدتر و معمولا همراه با علائم حاد فیزیکی است.
اگر علائم اضطراب یا هراس روی زندگی روزمره شما اثر منفی گذاشته، باید با متخصص تماس بگیرید.