- زمانی که نتوانیم چیزی که انتظارش را داریم بدست آوریم، به احتمال زیاد دچار ناامیدی می‌شویم.
- محققان دریافتند زمانی که انتظارات مردم پایین است و انتظار یک نتیجه بد را دارند، احتمال ناامیدی به حداقل می‌رسد.
- هنگام لذت بردن از تلویزیون و سایر رسانه‌ها، انتظارات ما مطمئنا بر برداشت‌های ما تاثیر میگذارد، اما این موضوع چندان مورد مطالعه نبوده است.
هفته‌ی گذشته، فصل چهارم پیشتازان فضا به پایان رسید. این سریال مورد علاقه من است. اما بسیاری از طرفداران پیشتازان فضا از جمله دوستان خودم، از نسخۀ سریالی آن متنفرند.
دلیلش این است که نسخه سریالی، ارزش‌های بنیادین را رها کرده است. سریال، اصلا شبیه به آن فیلم‌های جذاب نیست.
اما من، من هیچی در مورد آن نمیدانم و برایم مهم نیست. من یک طرفدار معمولی هستم که فکر می‌کنم این یک نمایش بصری جذاب است و صادقانه بگویم گاهی اوقات خیلی خنده‌دار.
آیا تجربه متفاوت من فقط به سلیقه‌ام خلاصه می‌شود؟
من آنچنان دغدغه‌ای مانند طرفداران متعصب استارترک نداشتم؛ بنابراین راحت‌تر می‌توانستم فصل چهارم آن یعنی Discovery را ببینم و فقط از یک نمایش ماجراجویی و علمی-تخیلی لذت ببرم. در نهایت شروع به تحقیقات روانشناسی در مورد این سوال که “آیا تجربه متفاوت در مورد انتظارات هم صدق می‌کند؟” کردم.
آنچه که فهمیدم ارتباط گسترده‌ای دربارۀ “انتظارات” و “ناامیدی” بود. هرچند به طور مشخص درمورد سوال من، تحقیقات زیادی انجام نشده بود. (این مساله را جلوتر توضیح خواهم داد)
مردم برای به حداقل رساندن سطح ناامیدی‌شان کارهایی می‌کنند
یکی از اولین محققانی که در مورد ناامیدی تحقیقاتی کرد، دیوید بل بود. او این مساله را به طور مشخص زیر ذره بین گذاشت که چگونه ما موضوعات ناامیدکننده را در تصمیم‌گیری‌هایمان لحاظ میکنیم.
بل استدلال می‌کرد که ناامیدی ناشی از آنچه که انتظار داریم به دست آوریم و آنچه که واقعاً به دست می‌آوریم تاثیرات خاصی دارد. مثلا در تصمیم‌گیری‌هایمان می‌تواند توضیح دهد که چرا ما گاهی اوقات تصمیم‌هایی می‌گیریم که ممکن است از نظر اقتصادی آنچنان منطقی نباشد.
- انتظارات افراد بر شادی آنها تاثیر میگذارد
کار بل تئوری بود. آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهد انتظارات مردم در عمل هم بر احساساتشان تاثیر میگذارد؟ تحقیقات دیگری که توسط wilco van Dijak انجام شد، این موضوع را تایید می‌کند.
مجموعه مطالعاتی در سال 1999 توسط استاد van Dijak و همکارانش صورت گرفت. آنان این فرضیه را که ناامیدیِ بیشتر، به خاطر عدم وجود یک نتیجه مثبت مورد انتظار است آزمایش کردند. برای مثال، در یک مطالعۀ آماری، از 100 دانشجو خواسته شد رویدادی در گذشته را که منجر به احساس منفی شدید مانند ناامیدی،غم، خشم یا پشیمانی شده است، توصیف کنند. (گروه‌های متفاوتِ مورد آزمایش، اتفاقات متفاوتی را هم شرح دادند.)
سپس مرحلۀ تفکیک و امتیازدهی به تجربیات شد. تجربیات مثبتی که اتفاق نیفتاده و تجربیات منفی ای که اتفاق افتاده است.
اتفاقات ناامیدکننده زندگی، جزو درصدهای قابل توجهی بودند که عموما نمرۀ بالاتری را هم گرفته بودند. موضوع این است که عموم مردم در مواقعی که انتظاراتشان برآورده نمی‌شود، آن را پررنگ‌تر از سایر جنبه‌های مثبت زندگی می‌بینند. همچنین زمانی که انتظارات مردم برآورده نمی‌شود به جای سایر احساسات منفی نظیر غم و خشم، بیشتر احساس ناامیدی می‌کنند.
آیا از تاثیر انتظارات خود بر روی شادیمان آگاه هستیم؟
آزمایش بعدی توسط همین محققان با هدف اینکه آیا مردم انتظارات خود را تغییر می‌دهند تا بر شادیشان تاثیر بگذارد یا خیر انجام شد.
در این مطالعه، از 80 دانشجوی رشتۀ روانشناسی یک امتحان هوش گرفته شد. به نیمی از آزمایش شوندگان گفته شد که نمرات خود را فورا دریافت می‌کنند و به نیمی دیگر گفته شد که باید حدود دو هفته صبر کنند. به علاوه پس از شرکت در آزمون، از همه آنان خواسته شد که پرسشنامه‌ای را تکمیل نموده و نتیجه امتحانِ خودشان را حدس بزنند.
اگر شما در یک آزمون طراحی شده سخت هوش شرکت کرده باشید، برای آنکه نتایج توی ذوقتان نزند احتمالا انتظارات خود را کاهش دهید.
این همان چیزی است که محققان پیش بینی کرده بودند که اتفاق بیفتد و اتفاق هم افتاد.
دانشجویانی که نمرات خود را زودتر دریافت کردند، نسبت به دانشجویانی که انتظار داشتند چند هفته بعد نمرات خود را به دست آورند، تخمین‌های کمی پایین‌تر در مورد نمرات خود ارائه دادند.
برای مثال، در یک نمونه، دانشجویان تخمین زدند که نمراتشان در مقایسه با افرادی که بعدا نتیجه آزمون خود را می‌گرفتند، حدود 11 امتیاز از 100 ، کمتر است.
محققان این فرضیه را مطرح کردند که خطر ناامیدی برای دانشجویانی که بلافاصله نمرات خود را دریافت کردند بیشتر است. به همین دلیل است که آنها تخمین‌های خود را بیشتر از کسانی که بعدا نمرات خود را دریافت کردند، کاهش دادند.
شایان ذکر است که تخمین امتیازات فردی بسیار متفاوت و حجم نمونه بسیار کوچک بود. فقط 20 دانش‌آموز در هرگروه.( دو نسخه مختلف از آزمون وجود داشت.) بنابراین، این نتایج باید قبل از نتیجه‌گیری قوی از آنها، تکرار شوند.
انتظارات من چگونه بر چیزی که تماشا می‌کنم تاثیر میگذارد؟
این مطالعات نشان می‌دهد که یکی از تفاوت‌ها بین من و افراد متنفر از فصل چهارم Star Trek ممکن است این باشد که انتظارات آنها از سریال، خیلی بالا بوده است.
چیزی که این تحقیقات نتوانست به طور کامل به آن بپردازد این است که وقتی تجربیات ما با انتظارات ما مطابقت نداشته باشد چه اتفاقی می‌ا‌فتد!
اکثر طرفداران Star Trek که از فصل جدید این سریال، بدشان می‌آید، معمولا آن را نادیده نمی‌گیرند و در موردش صحبت می‌کنند.
در عوض به مسائل دیگری می‌پردازند. مسائلی نظیر تغییرات قابل توجه در نحوه به تصویر کشیدن کارکترها یکی از آنها است.
البته این را هم باید در نظر داشت که این انتظارات، یک خطی نیستند بلکه یک طیف را از کوچک تا بزرگ بسته به نوع نگاهشان در بر می‌گیرد.
به عبارت دیگر، به وضوح، انتظارات ما بر میزان لذت ما از چیزها تاثیر میگذارد. با این همه، بسیاری از مطالعات انجام شده، به طور کامل به چگونگی تاثیر سطح انتظارات ما بر چیزهایی که از آنان لذت می‌بریم، هنوز نپرداخته‌اند.
آلن جرن، دانشیار روانشناسی در موسسه فناوری رز هولمن
پیش از این، در مطلبی دیگر در خصوص سطح انتظارات و توقعات در زندگی، مطلبی را منتشر کرده بودیم که به رابطه سطح توقعات در ازدواج و افزایش تنش و اضطراب در زندگی پرداخته بود.